Oruç Nedir? Nasıl Tutulur

Oruç Nedir?

Oruç, İslam’ın beş şartından biri olan ve ibadet niyetiyle belirli sürelerde yeme, içme ve bazı dünyevi zevklerden uzak durmayı ifade eden bir ibadettir. Kelime anlamı olarak “oruç” (Arapça: savm) “kendini tutmak, bir şeyden uzak durmak” anlamına gelir.

İslam’da oruç, kişinin ruhen ve bedenen arınmasına vesile olan, Allah’ın rızasını kazanmayı hedefleyen bir ibadettir.

Kimler Oruç Tutmakla Yükümlüdür?

Oruç tutmak, bazı şartları taşıyan Müslümanlara farzdır:

1. Müslüman Olmak: Müslüman olmayanlar oruç tutmakla yükümlü değildir.
2. Akıl Bâliğ Olmak: Akıl sahibi ve ergenlik çağına ulaşmış kişiler sorumludur.
3. Sağlıklı Olmak: Hasta veya oruç tutamayacak kadar zayıf düşen kimseler muaf tutulur.
4. Seyahat Durumu: Yolculuk halinde olanlar oruçlarını erteleyebilir.
5. Kadınlar İçin Özel Durumlar: Regl döneminde olan veya lohusa kadınlar oruç tutmaz, daha sonra kaza ederler.

Oruç Nasıl Tutulur?

Oruç tutmanın temel kuralları şu şekildedir:

1. Niyet Etmek

• Oruç tutacak kişi niyet ederek bu ibadete başlar. Niyet, orucun geçerli olabilmesi için şarttır.
• Niyet, sözlü veya kalben yapılabilir. Örneğin, Ramazan orucu için “Niyet ettim Allah rızası için bugünkü Ramazan orucunu tutmaya” şeklinde niyet edilir.

2. Sahur Yapmak

• Oruç tutmadan önce geceden sahur yapılır. Sahur, imsak (oruç başlama vakti) öncesinde yenilen son öğündür. Peygamber Efendimiz (s.a.v.), sahurun bereket olduğunu ifade etmiştir:
  • “Sahur yemeği yiyin, çünkü sahurda bereket vardır.” (Buhari, Savm, 20).

3. İmsak Vaktinden İftar Vaktine Kadar Sabretmek

• İmsak: Sabah ezanı ile birlikte oruç başlar ve yeme, içme, cinsel ilişki gibi orucu bozan şeylerden uzak durulur.
• İftar: Akşam ezanı ile oruç açılır. İftarda hurma veya su ile oruç açmak sünnettir.

Oruç Süresince Yapılması Gerekenler ve Kaçınılması Gerekenler

Yapılması Gerekenler

1. İbadetlere Özen Gösterilmesi: Namaz, zikir, dua ve Kur’an okumaya daha fazla vakit ayrılmalıdır.
2. Güzel Ahlakı Koruma: Kötü söz söylemekten, tartışmaktan ve insanları incitmekten kaçınılmalıdır. Peygamber Efendimiz şöyle buyurmuştur:
   • “Oruç, bir kalkandır. Oruçlu biri kötü söz söylemesin, cahillik etmesin. Biri ona sataşırsa, ‘Ben oruçluyum’ desin.” (Buhari, Savm, 9).

Kaçınılması Gerekenler (Orucu Bozan Şeyler)

1. Bilerek Yeme ve İçme: Oruçlu bir kişi, bilerek bir şey yer veya içerse orucu bozulur ve kaza gerekir.
2. Cinsel İlişki: Ramazan’da oruçlu iken cinsel ilişkiye girmek orucu bozar ve keffaret gerektirir.
3. İlaç Kullanımı: Bilerek ağız yoluyla ilaç almak orucu bozar.
4. Kusmak (Bilerek): Kendini kusturan kişinin orucu bozulur.
5. Adet ve Lohusalık: Kadınların bu dönemlerde oruç tutmaları caiz değildir.

Orucu Bozmayan Durumlar

• Unutarak yeme ve içme.
• Kan aldırmak veya kan vermek.
• Diş fırçalamak (diş macunu boğaza kaçmadığı sürece).
• Göze veya cilde ilaç uygulamak.

Orucun Fazileti ve Önemi

Oruç, bireysel ve toplumsal açıdan birçok fayda sağlar:

Manevi Faydalar

1. Allah’a Yakınlaşma: Oruç, kulun Allah’a teslimiyetini ve sadakatini artırır.
2. Nefsi Terbiye: Oruç, insanın iradesini güçlendirir ve nefsi kontrol etmeyi öğretir.
3. Sabır ve Şükür: Açlık ve susuzluk, insanların sabır göstermesini ve sahip oldukları nimetlere şükretmesini sağlar.

Toplumsal Faydalar

1. Dayanışma ve Empati: Açlık ve susuzluk hissi, zenginlerin fakirlerin halini anlamalarına vesile olur.
2. Birlik ve Beraberlik: Ramazan ayı, aile ve toplumun manevi bağlarını güçlendirir.

Ramazan Ayında Oruç

Ramazan ayı, orucun farz olduğu ve manevi anlamda en bereketli kabul edilen aydır. Bu ayda tutulan oruç, diğer aylardaki ibadetlerden kat kat daha faziletli sayılır.

• Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
  • “Kim Ramazan orucunu iman ederek ve sevabını yalnız Allah’tan umarak tutarsa, geçmiş günahları bağışlanır.” (Buhari, İman, 28).

Orucun Kazası ve Kefareti

1. Kaza: Geçerli bir mazeretle tutulamayan oruçlar, Ramazan ayı sonrasında uygun bir zamanda kaza edilir.
2. Keffaret: Oruç bilerek bozulduğunda, 60 gün ardı ardına oruç tutmak veya 60 fakiri doyurmak gerekir.

Sonuç

Oruç, beden ve ruh sağlığı için faydalı bir ibadet olmasının yanı sıra, Allah’a itaatin ve sabrın göstergesidir. İslam’da oruç sadece aç kalmaktan ibaret değildir; kötü davranışlardan kaçınmak, ahlakı güzelleştirmek ve Allah’a yakınlaşmak bu ibadetin ana unsurlarıdır.